Fan Noli:Kufijtë elastikë të Shqipërisë

[Musafir]

Fan Noli:Kufijtë elastikë të Shqipërisë


Duke folur përpara Këshillit të Lidhjes më 25 shtator, Fan Noli dha një përshkrim mbresëlënës të luftës së Shqipërisë për të ruajtur tërësinë e kufijve të saj. Në librin e historianit britanik Joseph Swire gjejmë fjalën e plotë të Nolit mbi këtë çështje.
“Çështja e kufijve të Shqipërisë, - tha ai, - që ishte në diskutim qysh përpara Luftës Botërore, njëmbëdhjetë vjet më parë, ende po pret një zgjidhje përfundimtare - një zgjidhje që çdo dimër është shtyrë për në verën e ardhshme. A duhet të presim një tjetër shtyrje në dimrin që po vjen - me të gjitha konfliktet dhe ndërlikimet që do të sjellë kjo si pasojë? Kjo është një pyetje që populli shqiptar e bën me një shqetësim që rritet vazhdimisht. Kjo torturë ka zgjatur tepër gjatë; kjo barrë e padëshirueshme ka peshon tepër rëndë mbi një popull që dëshiron vetëm paqen.
Më lejoni të jap një përshkrim të shkurtër të kësaj tragjedie. Akti i saj i fundit po pret më kot një dimër të mbarë.
Më 1913, pas Luftërave Ballkanike, Konferenca e Ambasadorëve në Londër, pas bisedimesh të gjata dhe të lodhshme, përvijoi në hartë kufijtë e Shqipërisë, duke lënë më shumë shqiptarë jashtë kufirit të Shqipërisë se brenda tij. Një komision ndërkombëtar u udhëzua ta përvijonte kufirin në terren dhe ky komision e nisi punën e tij në shtator 1913. Dimri i parë solli shtyrjen e parë. Verën që pasoi Lufta Botërore e pengoi punën e komisionit dhe, nga viti 1914 deri më 1920, ne nuk mund t’i numërojmë dot as dimrat, as verat që pasuan. Ne ishim tepër të zënë me numërimin e sulmeve, kundërsulmeve dhe pushtimeve të huaja ushtarake që pasuan njëri-tjetrin në një vend që nuk i përkiste askujt.
Për më tepër, gjatë kësaj periudhe fatkeqe nuk flitej për caktimin e kufijve të Shqipërisë, por vetëm për asgjësimin e Shqipërisë. Çështja e kufijve u rimor përsëri më 1921, pas pranimit të Shqipërisë në Lidhjen e Kombeve - një ngjarje rëndësia e së cilës është e pamundur të mbiçmohet.
Më 1921, situata ishte kjo: thuajse i gjithë territori që më 1913 i ishte caktuar Shqipërisë qe në duart e vetë shqiptarëve, duke përjashtuar rreth njëzet fshatra në lindje të Korçës, që formonin një zonë asnjanëse dhe të pushtuar nga grekët, si dhe një hapësirë mjaft të shtrirë nga liqeni i Ohrit deri në liqenin e Shkodrës, të pushtuar nga serbët në përputhje me një vijë demarkacioni të caktuar nga Aleatët gjatë armëpushimit. Kjo vijë ishte shumë elastike. Ajo kishte një prirje spazmodike të lëvizte drejt perëndimit dhe jo një herë arriti deri në periferitë e Tiranës, kryeqytetit të Shqipërisë. Shqiptarëve nuk u pëlqenin lëvizjet e kësaj vije të lëkundshme; këtu e kishin burimin luftimet periodike në kufi dhe ndërhyrja e Lidhjes së Kombeve”
(Marrë nga libri “Shqipëria- Ngritja e një mbretërie”)